امروزه نوسانات مکرر ولتاژ یک تهدید جدی برای تجهیزات برقی محسوب می‌شود و اکثر افراد به دنبال راهی برای جلوگیری از اثرات سوء آن هستند. استفاده از دستگاه‌های تثبیت‌کننده ولتاژ یکی از راه‌‌حل‌های مناسب برای رهایی از این مشکلات به شمار می‌رود. استابلایزر و ترانس اتوماتیک با هدف کنترل و تنظیم ولتاژ و در نتیجه حفاظت از دستگاه‌های حساس به نوسانات برق طراحی شده‌اند. اصلی‌ترین تفاوت استابلایزر با ترانس اتوماتیک را می‌توان در ساختار و نحوه عملکرد آن‌ها دانست.

در واقع اگرچه استابلایزر و ترانس اتوماتیک هر دو به عنوان کنترل‌کننده ولتاژ شناخته می‌شوند، اما با مکانیسم‌های مختلفی از وسایل برقی محافظت کرده و طول عمر مفید آن‌ها را افزایش می‌دهند که آشنایی با آن‌ها برای انتخابی مناسب ضروری است. لذا در ادامه برای کسب اطلاعات بیشتر پیرامون تفاوت این دو دستگاه با ما همراه باشید.

ترانس اتوماتیک چیست؟

پیش از بیان تفاوت استابلایزر با ترانس اتوماتیک، بهتر است با هر یک از این دستگاه‌ها به طور جداگانه آشنا شوید. ترانسفورمر (Transformer) دستگاهی بوده که انرژی الکتریکی را از طریق القای الکترومغناطیسی بین دو یا چند سیم‌پیچ منتقل می‌کند و با تغییر ولتاژ کاربرد گسترده‌ای در صنایع الکترونیک دارد. ترانس اتوماتیک نوع خاصی از ترانسفورمر بوده که به صورت خودکار ولتاژ خروجی را در محدوده‌ای مشخص تنظیم می‌کند و در نهایت مانع از آسیب دیدن تجهیزات الکترونیکی در برابر نوسانات ولتاژ می‌شود. علاوه بر ترانس اتوماتیک، انواع دیگری از ترانس‌ها نیز به منظور عملکرد خاصی طراحی شده‌اند که ترانس ایزوله و ترانس مبدل دو نمونه رایج آن‌ها هستند. همچنین برخی از ترانس‌ها به صورت افزاینده یا کاهنده بوده و این بدین معنا است که ترانس افزاینده ولتاژ خروجی را نسبت به ورودی افزایش می‌دهد و ترانس کاهنده آن را کم می‌کند.

علت استفاده از ترانس اتوماتیک چیست؟

جالب است بدانید که شرح دلایل استفاده از ترانس اتوماتیک به درک بهتر تفاوت استابلایزر با ترانس اتوماتیک کمک می‌کند؛ لذا در این بخش به برخی از علل آن‌ خواهیم پرداخت. مهم‌ترین دلیل استفاده از ترانس اتوماتیک را می‌توان حفظ ولتاژ خروجی در یک سطح ثابت دانست که این امر موجب می‌شود وسایل متصل به ترانس با ولتاژ مناسبی کار کنند. در واقع ترانس اتوماتیک با کنترل ولتاژ مانع از آسیب‌دیدگی وسایل برقی می‌شود و از آن‌ها در برابر نوسانات برق محافظت می‌کند. در مجموع استفاده از این دستگاه طول عمر مفید تجهیزات را افزایش می‌دهد و در نهایت هزینه‌های مربوط به تعمیر و یا حتی تعویض وسایل را نیز کم می‌کند.

ویژگی های یک ترانس اتوماتیک خوب

یک ترانس اتوماتیک مناسب از ویژگی‌های متعددی برخوردار است که آگاهی به آن‌ها برای شناخت بهتر تفاوت استابلایزر با ترانس اتوماتیک خالی از لطف نخواهد بود. دستگاه ترانس با جبران افت ولتاژ از لوازم برقی محافظت می‌کند و همچنین در برابر افزایش بیش از حد ولتاژ نیز واکنش نشان داده و مانع از آسیب‌دیدگی وسایل می‌شود. ترانس اتوماتیک مدارهای تأخیری دارد که از آن‌ها در جهت مراقبت بیشتر از وسایل بعد از وصل مجدد برق شهر استفاده می‌کند. این دستگاه از قابلیت تنظیم حساسیت دستگاه مطابق با شرایط برق ورودی و بار نیز برخوردار است. صفحه نمایش دیجیتالی ترانس اتوماتیک، ولتاژ ورودی و وضعیت کاری آن را نشان می‌دهد.

استابلایزر چیست؟

آشنایی با تعریف اولیه استابلایزر به فهم عمیق‌تر تفاوت استابلایزر با ترانس اتوماتیک کمک می‌کند. استابلایزر (Stabilizer) یک دستگاه الکترونیکی بوده که با شناسایی نوسانات ولتاژ ورودی برق، ولتاژ خروجی را در یک محدوده ثابت نگه می‌دارد. این دستگاه به صورت دستی یا خودکار ولتاژ را کنترل می‌کند و مانع از جریانات مخرب در طولانی مدت می‌شود. به بیان ساده استابلایزر مانند یک محافظ برای تجهیزات الکترونیکی است و مانع از آسیب‌ دیدن آن‌ها در برابر نوسانات ناگهانی برق می‌شود. بدین منظور این دستگاه باید در مسیر ورودی وسایل برقی مانند یخچال، تلویزیون، ماشین لباسشویی و … قرار گیرد تا در طول فعالیت سیستم از آن‌ها محافظت کند.

استابلایزرها به چند دسته تقسیم می شوند؟

بررسی انواع استابلایزرها نیز خالی از لطف نیست، چرا که بدین صورت بهتر متوجه تفاوت استابلایزر با ترانس اتوماتیک می‌شوید. استابلایزرها را می‌توان بر اساس تکنولوژی ساخت به سه دسته اصلی رله‌ای، سروو موتوری و استاتیک تقسیم‌بندی کرد. هر یک از انواع استابلایزر با ویژگی‌های متفاوتی طراحی شده‌اند که این امر، آن‌ها را برای استفاده در صنایع مختلف مناسب می‌سازد. انتخاب نوع استابلایزر به حساسیت تجهیزات، میزان نوسانات ولتاژ، ظرفیت بار و بودجه بستگی دارد.

انواع استابلایزر بر اساس تکنولوژی ساخت و کاربرد

استفاده از استابلایزر در مناطقی با نوسانات شدید برق و برای وسایل الکترونیکی حساس بسیار حائز اهمیت است و توصیه می‌شود به ‌هیچ عنوان از آن چشم‌پوشی نکنید، چرا که هزینه تعمیر یا تعویض وسایل برقی به مراتب بالاتر از تهیه استابلایزر خواهد بود. همان‌طور که پیش‌تر نیز ملاحظه کردید انواع استابلایزرها با مکانیزم‌های متفاوت وجود دارند که به سه گروه اصلی دسته‌بندی شده و در ادامه به طور مفصل به معرفی آن‌ها و نحوه عملکردشان خواهیم پرداخت.

استابلایزر رله ای (Relay stabilizer)

درک بهتر تفاوت استابلایزر با ترانس اتوماتیک در گرو آشنایی با انواع استابلایزر است که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت. استابلایزر رله‌ای ساده‌ترین و قدیمی‌ترین نوع استابلایزر بوده که برای جبران نوسانات و اصلاح ولتاژ از فناوری رله بهره می‌برد. رله‌ها با توجه به تغییرات ولتاژ ورودی، اتصالات را تغییر داده تا ولتاژ خروجی را در محدوده مشخصی حفظ کنند. در واقع اصلاح ولتاژ برق در این دستگاه به صورت پله‌ای بوده و در نهایت ولتاژ را در بازه مورد نظر نگه می‌دارد؛ از این رو دقت کم‌تری نسبت به سایر استابلایزرها دارد. استابلایزر رله‌ای معمولاً در مصارف خانگی و صنایع کوچک استفاده می‌شود.

استابلایزر سروو موتوری (Motor servo stabilizer)

استابلایزر سروو موتوری یکی از پیشرفته‌ترین انواع استابلایزر بوده که از جدیدترین تکنولوژی ساخت بهره‌مند است و از سروو موتور برای تنظیم و کنترل ولتاژ استفاده می‌کند. با تشخیص تغییرات ولتاژ ورودی توسط سنسورهای استابلایزر، سیگنالی به کنترل‌کننده فرستاده می‌شود که در نهایت آن را پس از پردازش به سروو موتور ارسال می‌کند. سروو موتور نسبت تبدیل ترانس را تغییر می‌دهد و ولتاژ خروجی را ضمن کنترل، بر روی یک عدد ثابت حفظ می‌کند‌. استابلایزر سروو موتور در مقایسه با رله‌ای، دقت و سرعت بالاتری دارد و برای استفاده تجهیزات حساس و مهم مناسب است.

استابلایزر استاتیک (Static voltage stabilizer)

استابلایزر استاتیک نسل جدیدی از استابلایزرها محسوب می‌شود که از قطعات الکترونیکی برای کنترل و تنظیم ولتاژ خروجی بهره می‌برد و برخلاف استابلایزر رله‌ای و سروو موتوری فاقد قطعات مکانیکی متحرک است. مزایای متعدد استابلایزر استاتیک اعم از دقت بالا، سرعت پاسخ‌دهی سریع، طول عمر طولانی و قابلیت اطمینان بالا، آن را بهترین گزینه برای محافظت از تجهیزات حساس و صنعتی می‌سازد. همچنین این دستگاه با تأمین ولتاژ پایدار بر راندمان و کارایی تجهیزات متصل شده تأثیر مثبت می‌گذارد و احتمال خرابی آن‌ها را کاهش می‌دهد‌.

تاثیر استفاده از استابلایزرها برروی مصرف میزان برق

اگرچه نمی‌توان ادعا کرد که استفاده از استابلایزر به‌ طور مستقیم مصرف برق را کاهش می‌دهد، اما این دستگاه به‌ طور غیرمستقیم با بهبود عملکرد وسایل برقی به کاهش هزینه‌های انرژی کمک شایانی می‌کند. در واقع افت و نوسان ولتاژ برق شهری نه تنها عملکرد دستگاه‌ها را مختل می‌سازد، بلکه تا حد زیادی عمر مفید و راندمان آن‌ها را نیز کم می‌کند که در نهایت این امر منجر به افزایش مصرف برق می‌شود. لذا در مجموع استفاده از دستگاه تثبیت‌کننده ولتاژ بر کاهش مصرف انرژی موثر خواهد بود. در ادامه با شرح تفاوت استابلایزر با ترانس اتوماتیک، بهتر می‌توانید درباره انتخاب دستگاه متناسب با نیاز خود تصمیم‌گیری کنید.

نحوه عملکرد ترانس اتوماتیک با فناوری رله

در این بخش از تفاوت استابلایزر با ترانس اتوماتیک، با نحوه عملکرد فناوری رله در ترانس اتوماتیک آشنا خواهید شد. فناوری رله در ترانس اتوماتیک کاربرد بسیار مهمی دارد؛ در واقع مدار الکترونیکی داخلی این دستگاه با استفاده از رله، ولتاژ ورودی را با مقدار مرجع مقایسه می‌کند. در صورت کم‌تر بودن ولتاژ ورودی نسبت به حد مجاز، مدار کنترل برای تنظیم ولتاژ خروجی به رله مربوطه سوئیچ شده تا ولتاژ خروجی با دقت %10± تنظیم شود. ناگفته نماند که ولتاژ خروجی در دستگاه ترانس یک عدد ثابت نیست. از طرف دیگر ترانس‌های بهره‌مند از صفحه نمایش دیجیتال و سیستم کنترل میکروپروسسور، عوامل گوناگون سیستم نظیر سطح ولتاژ برق ورودی، درجه حساسیت دستگاه و میزان تقویت ولتاژ را نمایش می‌دهند.

نحوه عملکرد استابلایزر با فناوری سروو

برای درک کامل تفاوت استابلایزر با ترانس اتوماتیک، شناخت اولیه اصول کار استابلایزر با فناوری سروو ضروری است. فناوری سروو شامل موتور سروو، اتوترانسفورماتور، ترانسفورماتور باک‌-بوست (BBT) و … است که نسبت به فناوری رله‌ای پیشرفته‌تر بوده و ولتاژ خروجی را با دقت بالاتری ارائه می‌دهد‌. هنگام تغییرات ولتاژ ورودی، سروو موتور در طول اتوترانسفورماتور حرکت می‌کند و موجب برابری ولتاژ القا شده در باک‌-بوست با ولتاژ خروجی مورد نیاز می‌شود. فناوری سروو با استفاده از یک سیستم کنترل دقیق می‌تواند ولتاژ خروجی را با دقت %1± تنظیم ‌کند، بدین ترتیب نوسانات ولتاژ به حداقل رسیده و تجهیزات حساس به درستی کار خواهند کرد.

تفاوت عملکرد ترانس اتوماتیک و استابلایزر

مهم‌ترین تفاوت استابلایزر با ترانس اتوماتیک را می‌توان در دقت تنظیم ولتاژ و نحوه عملکرد آن‌ها دانست. استابلایزر با دقت بسیار بالا (1%) و به کمک سیستم سروموتوری ولتاژ خروجی را تنظیم می‌‌کند و برای محافظت از تجهیزات حساس و گران قیمت مانند تجهیزات پزشکی استفاده می‌شود‌. در مقابل ترانس اتوماتیک دقت کم‌تری در حدود %10 دارد و تنظیم ولتاژ را به صورت خودکار و با کمک رله های تعبیه شده و بر اساس تغییرات ولتاژ ورودی انجام می‌دهد، در نتیجه برای حفاظت از تجهیزات با حساسیت کم‌تر در برابر نوسانات ناگهانی ولتاژ مناسب است.

مهم‌ترین دلایل تفاوت بین استابلایزر و ترانس

تفاوت استابلایزر با ترانس اتوماتیک تنها به نحوه عملکرد آن‌ها ختم نمی‌شود و آن‌ها را می‌توان از چند جنبه دیگر نیز بررسی کرد:

• ساختار

ساختار استابلایزر در عین پیچیدگی بسیار قدرتمند بوده و با عملکرد بالایی ولتاژ را کنترل می‌کند، در مقابل ترانس اتوماتیک یک ساختار ساده و کاربردی دارد.

• سرعت

بارزترین تفاوت استابلایزر با ترانس اتوماتیک را می‌توان در سرعت پاسخ‌دهی آن‌ها به نوسانات ولتاژ دانست. ترانس اتوماتیک معمولاً به دلیل استفاده از رله نسبت به برخی از انواع استابلایزر سریع‌تر به تغییرات واکنش نشان می‌دهد. با این وجود سرعت پاسخ‌دهی استابلایزرها به نوع و طراحی آن‌ها وابسته است و برخی از آن‌ها پاسخ‌گویی سریع‌تری دارند.

• کاربرد

همان‌طور که پیش‌تر نیز به آن اشاره شد، استابلایزر به دلیل دقت بالا در کنترل ولتاژ برق برای استفاده در صنایع گوناگون و شرکت‌های بزرگ مناسب است، به طوری که اغلب تحت عنوان استابلایزر صنعتی شناخته می‌شود. در مقابل ترانس اتوماتیک با فناوری رله برای استفاده در لوازم برقی خانگی یا محیط‌هایی با ولتاژ برق ورودی تک فاز کاربرد دارد.

• قیمت

در نهایت معمولاً برای خرید، تعمیر و نگهداری از استابلایزر ملزم به پرداخت هزینه بیشتری نسبت به ترانس اتوماتیک خواهید بود.

ترانس اتوماتیک بهتر است یا استابلایزر؟

علی‌رغم توضیح دقیق تفاوت استابلایزر با ترانس اتوماتیک، شاید همچنان ابهاماتی در انتخاب بهترین گزینه وجود داشته باشد‌. در واقع نمی‌توان به طور قطعی گفت که کدام یک از دستگاه‌ها بر دیگری برتری دارد، چرا که انتخاب هر یک از آن‌ها به شرایط و نیازهای شما وابسته است. ترانس اتوماتیک به عنوان یک تجهیز با ظرفیت کم‌تر و کوچک‌تر برای حفظ ولتاژ خروجی در وسایل الکترونیکی استفاده می‌شود. ترانس‌ها معمولاً در دستگاه‌های خانگی، تلویزیون‌ها، کامپیوتر‌ها و … کاربرد دارند. ترانس اتوماتیک می‌تواند ولتاژ خروجی را به صورت خودکار تنظیم و در صورت لزوم، آن را تطبیق دهد.

در مقابل استابلایزر معمولا یک دستگاه بزرگ‌تر و با ظرفیت بیشتر بوده برای تنظیم ولتاژ برق در سیستم‌های مخابراتی، تجهیزات صنعتی، دستگاه‌های برقی بزرگ و سایر مصارف صنعتی به ‌کار می‌رود. با این تفاسیر انتظار می‌رود بخش عمده‌ای از ابهامات شما درباره تفاوت استابلایزر با ترانس اتوماتیک رفع شده باشد.

از کجا استابلایزر و ترانس اتوماتیک بخریم؟

پیرو مطالب ذکر شده درباره تفاوت استابلایزر با ترانس اتوماتیک دریافتید که هر دو تجهیزاتی حیاتی برای محافظت از وسایل برقی هستند؛ از این رو خرید و استفاده از نمونه باکیفیت و اورجینال آن‌ها بسیار حائز اهمیت است. توصیه می‌شود این دستگاه‌ها را تنها از فروشگاه‌هایی خریداری کنید که اصالت آن‌ها را تضمین کنند و خدمات پس از فروش مناسبی ارائه ‌دهند. مجموعه ساوا الکتریک بهترین برندهای استابلایزر و ترانس اتوماتیک را با بالاترین کیفیت عرضه می‌کند، لذا از عملکرد بی‌نقص تجهیزات مورد نظر مطمئن‌ باشید.

جمع بندی

با مقایسه استابلایزر و ترانس اتوماتیک دریافتید که هر دو دستگاه با هدف محافظت از وسایل الکترونیکی در برابر نوسانات ولتاژ طراحی شده‌اند و کیفیت و پایداری ولتاژ برق را بهبود می‌بخشند. با این وجود از تفاوت استابلایزر با ترانس اتوماتیک در نحوه عملکرد، سرعت پاسخ‌دهی و دقت تنظیم ولتاژ نیز نمی‌توان غافل شد. ناگفته نماند که مطالب ذکر شده به معنای برتری یک دستگاه بر دیگری نبوده و هر یک از آن‌ها در شرایط مختلف می‌توانند عملکرد مناسبی داشته باشند. در واقع انتخاب از میان آن‌ها به میزان نوسانات ولتاژ، نوع و ظرفیت تجهیزات، بودجه، سرعت پاسخ‌دهی مورد نظر و شرایط محیطی بستگی دارد. لذا جهت کسب اطلاعات بیشتر و انتخاب صحیح از میان آن‌ها، بهتر است با کارشناسان باتجربه ساوا الکتریک در ارتباط باشید.

سوالات متداول

• مهم‌ترین تفاوت استابلایزر با ترانس اتوماتیک چیست؟

اصلی‌ترین تفاوت میان آن‌ها را می‌توان در دقت تنظیم ولتاژ و نحوه عملکرد دانست.

• آیا استابلایزر سروو موتوری و ترانس رله‌ای می‌توانند فرکانس برق را اصلاح کنند؟

خیر، هیچ‌یک از آن‌ها توانایی اصلاح فرکانس برق شهری را ندارند.

• چه عواملی در انتخاب بین استابلایزر و ترانس اتوماتیک موثر هستند؟

برای انتخاب دستگاه مناسب باید مقدار مصرف وسایل برقی، نوع تجهیزات، میزان نوسانات ولتاژ و بودجه خود را در نظر بگیرید.

بیشتر بخوانید:

راهنمای خرید استابلایزر (نکات صفر تا صد)

ترانس اتوماتیک رله ای چیست؟ و چه کاربردی دارد؟